Nguyên lý hoạt động và cấu tạo của động cơ vạn năng

Động cơ vạn năng -Universal motor hoặc Serie motor hay còn được gọi là động cơ cổ góp điện. Loại động cơ này có 2 phần

+ Stato: hay còn gọi là phần cảm thực chất là một nam châm điện, thông thường là hai từ cực lồi, có quấn các cuộn dây để tạo từ trường.

+ Roto: Còn gọi là phần ứng, gồm nhiều lá sắt ghép lại thành khối trụ, có rảnh ở xung quanh và được quấn dây theo một trật tự nhất định.

Các đầu cuộn dây này được nối ra cổ góp điện tạo thành một mạch kín.

Cổ góp điện được cấu tạo bởi nhiều phiến đồng ghép lại và được cách điện độc lập với nhau. Nhiệm vụ của cổ góp điện là dẫn điện vào phần ứng và đồng thời kết hợp với chổi than để đổi chiều dòng điện giữ cho chiều quay của roto không đổi chiều.

Nguyên lý làm việc

Hình  5-2a trình bày động cơ đơn giản có phần cảm mắc nối tiếp với phần ứng. Khi cho dòng điện vào động cơ, do tác dụng của từ trường phần cảm lên dòng điện một lực điện từ làm cho roto quay, khi roto quay được 1 góc 180° thì lúc đó phiến góp cũng di chuyển theo H5-2b nên dòng điện di chuyển trong thanh dẫn ở mỗi từ cực vẫn giữ nguyên chiều cũ. Vì thế roto vẫn tiếp tục quay tròn do lực điện từ tác dụng không đổi chiều.

Nếu cho dòng điện xoay chiều vào động cơ thì dòng điện đổi chiều ở bán kỳ âm, ngay lúc đó chiều từ trường trong phần cảm cũng đổi chiều nên lực tác dụng vẫn không đổi chiều. Vì thế động cơ vẫn quay được liên tục theo 1 chiều nhất định. Do đặc tính của động cơ như thế nên được gọi là động cơ vạn năng, vì nó sử dụng được với 2 loại dòng điện: dòng điện một chiều và dòng điện 2 chiều.

Đặc tính và công dụng

Động cơ vạn năng vận hành với tốc độ cao đạt đến 10.000 vòng /phút và có momen quay lớn so với các động cơ khác. Vì thế không nên để động cơ vạn năng vận hành không tải,vì có thể làm bung các đầu dây nối vào cổ góp điện. Khi vận hành có tải tốc độ quay của động cơ trong khoảng 2500 vòng/phút đến 6000 vòng/phút

Công dụng của động cơ vạn năng đó là được sử dụng để làm động cơ máy may, máy khoan điện cầm tay, máy xay trái cây, máy xay thịt...

Việc điều chỉnh tốc độ của động cơ dựa trên nguyên tắc giảm điện áp đưa vào động cơ bằng cuộn cảm kháng, thường quấn chung với cuộn dây từ cực.